Hoogbegaafdheid

Let op: Ik spreek bewust over expertisegebieden. Dit heeft te maken met mijn visie op onderzoek en diagnose. Lees dus vooral ook verder op de pagina Expertisegebieden.

Het begrip hoogbegaafdheid kent zijn oorsprong bij een beschrijving van Spearman in 1904. Toen werd nog gesproken over de g-factor; de algemene intelligentie van mensen. Zo’n 20 jaar later, publiceerde Terman de resultaten van een onderzoek naar kinderen met een IQ hoger dan 140. Hieruit bleek dat bij een hoge algemene intelligentie veel meer meespeelt. Pas 50 jaar na dat onderzoek (in 1977) ontstaan de eerste modellen die hier ook echt aandacht aan geven. Zo kennen we bijvoorbeeld het model van Renzulli en Mönks en de uitwerkingen van Kieboom en Venderickx. Tegenwoordig worden de kernmerken van hoogbegaafdheid vaak onderverdeeld in het “denken” of de “leerhonger” en het “voelen” of het “anders zijn” van hoogbegaafden.

Leerhonger – Hoog IQ

De eerste en meest bekende eigenschap van hoogbegaafdheid is een IQ hoger dan 130. Dit betekent dat hoogbegaafde kinderen sneller, slimmer, maar vooral anders denken. Hierdoor is het lastig om aan te sluiten bij de ontwikkeling van het kind: door andere kinderen, maar ook door volwassenen. Dit wordt versterkt doordat kinderen met een hoog IQ zich ook meer bewust zijn van de omgeving. Wanneer een hoogbegaafd kind bijvoorbeeld op schoolreisje gaat, zal het zich meer afvragen en dus ook meer zorgen maken. Dit maakt activiteiten soms spannend, maar dit geeft vaak ook een drive om actie te ondernemen bij bijvoorbeeld wereldproblemen. Het biedt dus ook heel veel waardevolle kansen!

Leerhonger – Creativiteit

Als we bij hoogbegaafde kinderen spreken over creativiteit, hebben we het niet perse over tekenen, musiceren of timmerwerk. We hebben het dan over de mogelijkheid om creatieve ideeën en oplossingen te bedenken. Wanneer de nieuwe ideeën heel erg afwijken, kan dit de samenwerking moeilijker maken. Maar dit geeft ook kansen om dingen op een andere manier aan te pakken en op te lossen. Daarnaast is inmiddels bekend dat creativiteit helpend is bij het verminderen van angst en stress en bij de mentale gezondheid in het algemeen. Hier liggen dus veel kansen!

Leerhonger – Motivatie

De derde en laatste eigenschap die valt onder leerhonger, is de motivatie. Hoogbegaafde kinderen zijn erg gemotiveerd om te leren en ontwikkelen op gebied van hun interesses. Hier staat tegenover dat de motivatie afneemt wanneer het aanbod niet past bij de interesse en/of de ontwikkeling van het kind. In de praktijk betekent dit vaak dat hoogbegaafde kinderen hun motivatie al snel verliezen. Belangrijk dus om aan te sluiten bij de interesse, het IQ en de creativiteit van hoogbegaafde kinderen. Dan zijn ze gemotiveerd en zullen ze snel en veel leren en toepassen!

Anders zijn – Rechtvaardigheidsgevoel

Hoogbegaafde kinderen hebben een sterke focus op wat eerlijk is of niet, wat afgesproken is of niet, wat beloofd is en wat niet. Doordat deze kinderen ook goed details kunnen waarnemen, zijn ze hierin haarscherp en direct. Deze kinderen zullen je er bijvoorbeeld op aanspreken wanneer je iets doet, wat zij niet mogen. Dit kan lastige situaties opleveren, maar aan de andere kant gaan deze kinderen oprecht voor eerlijkheid voor iedereen. En wie vindt eerlijkheid nou niet belangrijk?!

Anders zijn – Gevoeligheid

Hoogbegaafde kinderen zijn vrijwel altijd extra gevoelig. Ten eerste maken ze zich vaak veel zorgen doordat ze alle risico’s en gevaren van situaties overzien. Ten tweede zijn ze gevoelig voor de ‘boodschap achter de boodschap’. Oprechtheid en geloofwaardigheid zijn heel belangrijk voor hoogbegaafde kinderen. Als kinderen hieraan twijfelen bij mensen, zullen ze iemand niet vertrouwen, maar wanneer hieraan wordt voldaan, zijn hoogbegaafde kinderen loyaal en gemotiveerd om voor iemand aan het werk te gaan.

Anders zijn – Kritische instelling

Een derde kenmerk binnen het anders zijn van hoogbegaafde kinderen, is een kritische instelling. Hoogbegaafde kinderen zien snel de hiaten en de mogelijkheden. Hierdoor willen ze altijd verbeteren. Dit zorgt ervoor dat hoogbegaafde kinderen vaak als betweterig of arrogant worden gezien. En dat heeft natuurlijk zijn invloed op sociale contacten. Het is hierbij goed om je te realiseren dat deze kritische instelling eigenlijk altijd positief bedoeld is en dat deze instelling ook zorgt voor kwaliteit!

Anders zijn – De lat hoog

Deze laatste eigenschap volgt logischerwijs uit de kritische instelling. Omdat kinderen kritisch zijn en altijd mogelijkheid tot verbetering zien, willen ze die ook altijd direct uitvoeren. Het moet perfect! En wanneer dat niet lukt, zijn ze geneigd om er niet eens aan te beginnen of om op te geven. Wat dit nog lastiger maakt, is dat de kinderen de lat voor zichzelf veel hoger leggen dan dat jij voor hen doet; heel vaak heb je dat niet eens door! En wanneer kinderen dan ontdekken dat ze niet aan de hoge lat kunnen voldoen, komt de angst om te falen om de hoek kijken. Maar aan de andere kant kan een hoge lat ook een enorme drijfveer zijn om grenzen te verleggen en iets te bereiken. Het is dus de kunst om kinderen te begeleiden om de lat precies hoog genoeg te leggen. Wel de drijfveer, niet de verlamming. En dan op naar het doel!

Wilt u meer weten? Neem dan contact met mij op!